Hipnoz’un sözlük anlami: Bir sahis tarafindan diger bir sahsin hareketlerini kontrol edebilir sekilde derin uykuya benzer bir duruma sokulmasi halidir.
Pek çok insan uyku ve hipnozu benzer durumlar ola¬rak bagdastirir. Dis görünüse göre bu geçer¬li olabilir fakat zihinsel hareketler, hipnozun uykudan daha çok, uyaniklikla ilgili oldugunu göstermektedir. Beyin dalga¬si deneyleri de bunu kanitlamaktadir. Kisinin uykudaki dik¬kati daginik durumdayken, hipnoz altinda dikkatin yogun¬lasmasi ve dikkatin yogunlasmasinin da uyaniklik durumu¬nun (bilinçli uyaniklik) bir özelligi olmasi dolayisiyla, hipnoz ve uykunun bir bakima zit olduklari bile söylenebilir.
Genelde günlük yasamda görülen davranislara özgü bilinçlilik açisindan bakildiginda; hipnoz bir uyku durumu olmamakla birlikte, normal bir bilinçlilik durumu da degildir. Hipnoz, bütünüyle kendine özgü özellikleriyle bilinçliligin farkli bir durumudur. Söyle ki:
Bilinçli akil, hem tümevarim hem de tümdengelim akil yürütme yetenegine sahiptir. Böylece ikisini de kullanarak bilincin kendi önermelerini yaratabildigi ve sonra bunlardan çika¬rimlarda bulunabildigi anlamina gelir. Öte yandan bilinçalti, her ne kadar kendisine verilen tüm önermelerden kayda de¬ger çikarimlarda bulunuyorsa da tümevarim yetisinden bütünüyle yoksun kabul edilir. Bunun anlami, bi¬linçalti için yaratilan her seyin kendisi disinda bir kaynaktan gelmesi gerektigi ve bilinçaltinin kaynagi düsünmeksizin gelen düsünceyi ol¬dugu gibi kabul ettigidir. Öyle ki, mantik disi bir sey üzerin¬de bile mantik yürütecek ve dogru degilse bile kendisine ve¬rilen her seyi otomatik olarak kabul edecektir. Hipnoz altin¬daki kisilerin mantik disi davranislari bu gerçegi kanitlar. Bi¬linçalti zihin, kendisine verilen gerçek ya da uydurma tüm önermelerden hayret verici çikarimlarda bulunacaktir.
HIPNOZUN TANIMI: Tüm fonksiyonlarin çalistigi, bilincin açik oldugu bir konumda; kesinlikle uyku hali olmadan; istekle elde edilen bir konsantrasyondur. Günlük yasamda normal olarak bilinçte bazi degisikliklerin oldugu durumlar görülür. Fiziksel veya psikolojik stres durumlari, normal uyku-uyaniklik döngüsü ve bazi psikoaktif maddelerin kullanildigi durumlar örnek olarak verilebilir. Hatta günlük hayatta en çok yasananlari arasinda TV transi, telefon transi, yol transi, konferans transi sayilabilir.